Door het Nationaal Museum van Douane en Accijnzen vzw is er een zeer lange weg afgelegd. Reeds vóór de Tweede Wereldoorlog, werd het idee geopperd om een museum van Douane en Accijnzen op te richten naar analogie met het “Belastingsmuseum” van Prof.Dr. J. Van der Poel in Rotterdam. Verschillende directeurs-generaal van Douane en Accijnzen waren het idee gunstig gezind en publiceerden er dienstbrieven over maar de effectieve uitwerking ervan bleef telkens steken in de figuurlijke pijplijn.
Dankzij de volharding van Jan Hellinx, hoofdredacteur van het personeelsblad “De Schakel”, die bleef hameren op de noodzaak van een eigen museum en onder de bezielende leiding van de gewestelijke directeur der Douane en Accijnzen te Antwerpen Marcel Buyst, werd er uiteindelijk werk van gemaakt. In 1986 werd er een museumcomité samengesteld en een feitelijke vereniging opgericht. Via oproepen aan alle Vlaamse directies en publiciteit in ondermeer de eigen periodiek “D.A.-Museumnieuws”, kwamen talloze voorwerpen, documenten, foto’s, douane-uniformen en dergelijke binnen.
De officiële opening van het Museum van Douane en Accijnzen vond plaats op 27 oktober 1988. Door de grenzenloze inzet en werkkracht van vele vrijwilligers werd een lokaal op de eerste verdieping van het D.A.-Centrum op het Kattendijkdok O.K. 22 te Antwerpen, ingericht als museum. Vier jaar later verhuisde de steeds uitbreidende collectie naar het gelijkvloers.
In 1993 was het museum stichtend lid - en nog steeds één van de drijvende krachten - van de “International Association of Customs/Tax Museums”, het samenwerkingsverband tussen 25 douane- en belastingmusea in Europa en daarbuiten.
In 1996 werd het door het toenmalige Ministerie van Financiën erkend als het “Nationaal Museum en Archief van Douane en Accijnzen” VZW met haar zetel in Antwerpen.
In 2010 vond een nieuwe omwenteling plaats. Het D.A.-Centrum aan het Kattendijkdok sloot de deuren en de vaste opstelling en het secretariaat van het D&Amuseum werden verhuisd naar een gloednieuwe locatie in Financiecentrum Noordster aan de Ellermanstraat te Antwerpen.